[EBOOK] SINH THÁI HỌC ĐẤT, PGS. TS. VŨ QUANG MẠNH, NXB ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

C. Linne - nhà khoa học tự nhiên vĩ đại, một người cha đẻ của khoa học phân loại và hệ thống sinh vật học đã từng chia thế giới thành ba thể tự nhiên là: khoáng vật, thực vật và động vật. Đến cuối thế kỉ XIX, nhà khoa học Nga Dokuchaev, người khai sinh khoa học thổ nhưỡng học lại phân biệt thêm một thể tự nhiên thứ tư là đất. Sống trong đất, đó là cuộc sống âm thầm trong bóng tối của muôn vạn sinh vật nhỏ bé và bí ẩn. Đây là một môi trường sống đặc thù, với cấu trúc ba thể rắn, lỏng và khí, mà trong đó mang chứa cả một thế giới sinh vật vô cùng đa dạng và phong phú, từ đơn bào đến đa bào như các nhóm vi khuẩn, tảo, nấm, nhiều vi sinh vật, vi thực vật, động vật không xương sống và các nhóm động vật có xương sống khác. Sinh vật đất được xếp thành các nhóm khác nhau, tuỳ theo kích thước cơ thể, theo đặc điểm dinh dưỡng, hô hấp v.v... Tuỳ thuộc vào mức độ gắn bó với môi trường đất, mà sinh vật đất được xếp thành nhóm ở đất đặc thù hay không đặc thù và nhóm ở đất tạm thời hay tình cờ. Hệ động vật ở đất thật đa dạng và phong phú. Có lẻ, chỉ trừ hai nhóm động vật ruột khoang và da gai, còn lại là có thể gặp tất cả các nhóm động vật ở đây. Hệ động vật đất chiếm một phần lớn trong tổng sinh lượng hệ động vật ở cạn và khoảng một nửa tổng số loài động vật sống trên Trái Đất, vì vậy chúng là thành phần quan trọng, hình thành nên tính đa dạng sinh học của sinh giới.

Ngay từ cuối thế kỉ thứ XIX và đầu thế kỉ XX, các nhà động vật học, thổ nhưỡng học và sinh thái học đã đặc biệt quan tâm đến các hoạt động tạo đất của các nhóm sinh vật sống trong môi trường này. Tuy nhiên chỉ đến những năm 40-50 của thế kỉ XX, bộ môn khoa học nghiên cứu các nhóm sinh vật cùng các hoạt động sống của chúng trong mối quan hệ chặt chẽ với môi trường đất mới thực sự trở thành một bộ môn khoa học riêng biệt, đó là khoa học sinh thái đất. Sinh thái đất là một bộ môn khoa học liên ngành có vai quan trọng, giúp giải quyết nhiều vấn đề của khoa học và thực tiễn sản xuất Nghiên cứu sinh vật đất góp phần quan trọng, giúp tìm hiểu các đặt tính sinh học đất và đặc điểm đa dạng của thế giới sinh vật nói chung. Từ các nghiên cứu khu hệ sinh vật đất sẽ có những đề xuất góp phần cải tạo và tăng độ phì của đất, của đất hoang, đất bạc mầu, vùng đất trong đồi núi trọc, góp phần đánh giá sắp xếp các vùng địa lí tự nhiên, các vùng sinh thái, quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp. Nhiều nhóm sinh vật đất có vai trò quan trọng chỉ thị điều kiện môi trường, góp phần làm sạch môi trường khỏi các nhiễm bẩn bởi chất thải dân sinh, công nghiệp. Chúng còn là tác nhân tiêu diệt hoặc mang truyền một số nhóm kí sinh trùng hay nguồn bệnh khác. Nghiên cứu sinh thái đất còn giúp làm sáng tỏ nhiều vấn đề về nguồn gốc, chủng loại phát sinh và một số quy luật tiến hoá của sinh giới. Một trong những lĩnh vực rộng lớn, cấp thiết, còn nhiều khoảng trống chưa được khám phá của nghiên cứu sinh học hiện đại, là hướng nghiên cứu về đa dạng sinh học và môi trường sống trong đất. Nên văn minh của nhân loại phụ thuộc rất nhiều vào môi trường đất, nơi cung cấp nguồn chất dinh dưỡng cho các hệ sinh thái canh tác nông nghiệp nói riêng, cho thế giới cây xanh nói chung và cho cả sự sống của sinh quyển.

Ở nước ta, từ những năm đầu của thế kỉ XX đã có một số nghiên cứu riêng biệt về các nhóm sinh vật ở đất và liên quan đến môi trường này. Tuy nhiên chỉ từ những năm 70 trở lại đây, các nghiên cứu về động vật và sinh thái đất nói chung mới bắt đầu được tiến hành trên cơ sở khoa học của bộ môn. Cuốn “Sinh thái hộc đất" của PCS. TS. Vũ Quang Mạnh là một trong những đóng góp tiên phong theo hướng nghiên cứu này. Với tư cách là một chuyên gia nghiên cứu sâu về lĩnh vực sinh thái đất, tác giả đã giới thiệu và cập nhật nhiều tư liệu quan trọng của thế giới theo hướng chuyên ngành này. Đáng chú ý, cuốn sách đồng thời còn cung cấp nhiều tư liêu điều tra nghiên cứu trong lĩnh vực sinh thái đất của Việt Nam. Sách được biên soạn, hoàn thiện và nâng cao trên cơ sở chuyên đề "Động vật đất và Sinh học đất ” của tác giả, đã được dùng làm tài liệu giảng dạy nhiều năm cho sinh viên những năm cuối bậc Đại học. Sách còn được dùng làm tài liệu giảng dạy chính thức trong chương trình đào tạo Sau đại học, chuyên ngành Sinh thái học của trường Đại học Sư phạm Hà Nội, của Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh vật và một số cơ sở đào tạo chuyên ngành có liên quan. Sách có thể dùng làm tài liệu tham khảo bổ ích cho các thầy cô giáo, sinh viên đại học, học viên sau đại học và các nhà nnghiên cứu và ứng dụng quan tâm đến lĩnh vực đa dạng sinh học và tài nguyên sinh vật đất. Chắc rằng cuốn sách khó tránh khỏi những thiếu sót, mong bạn đọc góp ý kiến để tác giả có thể hoàn thiện và nâng cao trong tương lai.

Trân trọng giới thiệu với bạn đọc về cuốn sách này.

[EBOOK] SINH THÁI HỌC ĐẤT, PGS. TS. VŨ QUANG MẠNH, NXB ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

Quý bạn đọc có thể tải ebook trên về tại đây: PART 1 / PART 2.

Từ khoá: ebook, giáo trình, khoa học đất, sinh thái học đất, tài nguyên môi trường, thổ nhưỡng, phì nhiêu đất, độ phì của đất, dinh dưỡng cây trồng, phân loại đất, sinh thái đất, động vật đất, sinh học đất